Initium aestatis oznacza w łacinie dosłownie „początek lata” i nie miał on charakteru święta dla Rzymian – potwierdzeniem jest brak takowych informacji zarówno w Fasti Antiates Maiores, oficjalnym kalendarzu świąt publicznych, jak i w „Fasti” Owidiusza.
Początek kalendarzowego lata (initium aestatis), astronomicznie wyznaczony przez wschód gwiazdozbioru Plejad. Według Pliniusza Starszego1 wypada on w 48 dniu po równonocy wiosennej. Ta w kalendarzu juliańskim wyznaczona jest na 8 dzień przed Kalendami kwietniowymi – czyli 25 marca.
Wydawałoby się zatem, że Rzymianie za pierwszy dzień lata przyjmowali 12 maja. W rzeczywistości jednak różne źródła podają tu różne daty. Dla Warrona i Kolumelli początek lata wypada 9 maja. Dla Owidiusza – 13 maja.
Jedną z przyczyn tego zamieszania mogą być błędy interkalacji (zliczania lat przestępnych) popełniane w latach 42-9 p.n.e. W ich wyniku kalendarz zaczął się późnić, a to opóźnienie w roku 13 p.n.e. wynosiło dwa dni. W tym właśnie roku na Polu Marsowym rozpoczęto budowę wielkiego zegara słonecznego zwanego Solarium Augusti. Pełnił on też funkcje kalendarza, a początek lata jest na nim zaznaczony w dniu 7 maja. Pliniusz Starszy w I wieku n.e. stwierdza, że ten kalendarz się rozregulował i zastanawia się nad przyczynami (przyczyną była kompensująca opóźnienie korekta interkalacji przeprowadzona w latach 8 p.n.e. – 4 n.e.).
Za początek lata astronomicznego Rzymianie przyjmowali – tak jak i my to czynimy do tej pory – dzień przesilenia letniego (solstitium). W kalendarzu juliańskim ten termin przypada 8 dnia przed Kalendami lipcowymi (24 czerwca).
