Kolumna Trajana (COLVMNA·TRAIANI) jest to pomnik uświetniający zwycięstwo cesarza Trajana nad Dakami w wojnach w latach 101-102 oraz 105-106 n.e. Sfinansowana z olbrzymich łupów wojennych była od roku 113 n.e., obecnie jest punktem orientacyjnym na mapie stolicy Rzymu.
Kolumna była centralnym punktem na Forum Trajana obok którego znajdowały się wielkie Hale Targowe Trajana. Budowla ma około 26 metrów wysokości (ok. 39 metrów z imponującym piedestałem). Budowla zbudowana jest z bloków marmuru karraryjskiego, gdzie najcięższy waży 53 tony i musiał zostać wzniesiony na wysokość 34 metrów.
W środku konstrukcji znajdują się spiralnie ułożone schody (185 stopni), które prowadzą do platformy widokowej na szczycie. Osoba kierująca się ku górze ma możliwość oglądania otaczającego ją forum przez 43 okienne szczeliny. Z zewnątrz kolumna pokryta jest licznymi reliefami ukazującymi sceny wojny Rzymian z Dakami. Widać na nich poddanych barbarzyńców, liczne łupy, jeńców oraz zwycięskie legiony.
Wysokość budowli jest nieprzypadkowa. Władca z pewnością chciał, by kolumna była dobrze widoczna i wyróżniała się nad Forum spośród innych budowli jak np. Bazyliki Ulpia. Wraz z reliefami dowodzi to faktu, że kolumna miała głównie na celu propagowanie potęgi Rzymu i samego cesarza.
Po śmierci Trajana w roku 117 n.e., rzymski senat zdecydował, by jego prochy złożyć w podstawie kolumny. Cesarz spoczął tam wraz ze swoją żoną Plotyną w złotych urnach. Naturalnie do naszych czasów szczątki władcy nie przetrwały.
Antyczne monety rzymskie wskazują, że pierwotnie na szczycie kolumny znajdować się mogła wielka statua orła, jednak wiemy że z pewnością ostatecznie znalazł się tam posąg Trajana. Jednak w czasie średniowiecza rzeźba ta zniknęła i została w roku 1587 zastąpiona wykonaną z brązu figurą świętego Piotra.
