Ta strona nie może być wyświetlana w ramkach

Przejdź do strony

Jeśli znajdziesz błąd ortograficzny lub merytoryczny, powiadom mnie, zaznaczając tekst i naciskając Ctrl + Enter.

Iberia czy Iberia?

Ten wpis dostępny jest także w języku: angielski (English)

Kolchida i Iberia w IV-III wieku p.n.e. - ukazane na mapie z roku 1833, autorstwa Félixa Delamarche'a
Kolchida i Iberia w IV-III wieku p.n.e. - ukazane na mapie z roku 1833, autorstwa Félixa Delamarche'a.

Dzisiejszy obszar Hiszpanii i Portugalii zanany jest jako Półwysep Iberyjski, czy też prościej – Iberia. Nazwę tę znano już w starożytności. Jednakże, w tamtych czasach odnosiła się ona również do rejonu odległego o prawie cztery tysiące kilometrów – współczesnej Gruzji…

Tak naprawdę w obu przypadkach istnieje wiele koncepcji dotyczących etymologii nazwy Iberia, z powodu braku rozstrzygających argumentów warto pokrótce wymienić jedynie te najważniejsze. Jeśli chodzi o Półwysep Iberyjski, to najczęściej odnoszą się one do rzeki Ebro – zwanej po grecku Iberos a po łacinie Hiberus (Polibiusz wspomina, że lokalna nazwa to Iber). Istnieją teorie odnoszące się do baskijskich wyrazów ibar (dolina) i ibai (rzeka), nie ma jednak ostatecznych dowodów na to, że nazwa rzeki Ebro wywodzi się od tych słów. Pewne jest, że do nazwy rzeki odniesiono się w traktacie między Rzymianami a Kartaginą w roku 226 przed naszą erą. W późniejszych czasach, w miarę wzrostu zainteresowania Rzymian terytoriami podbitymi przez Kartaginę, zaczęto używać nazwy Hispania, która następnie weszła do oficjalnego użycia w ramach nazewnictwa prowincji rzymskich, choć przez długi czas obie nazwy (Iberia i Hispania) funkcjonowały równolegle.

W przypadku Iberii leżącej na terenach późniejszej Gruzji nazwa wywodzi się prawdopodobnie od słów armeńskich, spokrewnionych z wyrazami z języków kartwelskich, lub też terminów Kolchidzkich określających terytoria leżące „po drugiej stronie” Gór Lichskich (w stosunku do Kolchidy). Już pisarze starożytni błędnie wywodzili wzajemne pokrewieństwo ludów z obu regionów, a dopiero niedawno powszechnie odrzucono jakiekolwiek związki pomiędzy Baskami a ówczesnymi mieszkańcami dzisiejszej Gruzji. Nazwę Iberia stosowano nadal już po podbojach sasanidzkich aż do czasów średniowiecza i utworzenia Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego.

W tym temacie należy jeszcze dodać, że mimo nazwy mogącej kojarzyć się z Gruzją, Wergiliusz odnosił się w swoich Georgikach do Iberów z półwyspu, nie Kaukazu (Georgiki – poemat o tematyce rolniczej, ang. Georgia – Gruzja). A sama Iberia kaukaska graniczyła na wschodzie z Albanią, zupełnie różną od współczesnej Albanii leżącej na Bałkanach…

Autor: Jakub Ernt
Źródła wykorzystane
  • Jeorgiki Wirgilowskie do Mecenasa. Wiersz dydaktyczny o ziemiaństwie, czyli o gospodarstwie wiejskim księgi cztery, Księgarnia Akademicka, 2011
  • Harry Sidebottom, Wojownik Rzymu IV: Wrota Kaspijskie, Rebis, 2012
  • Słownik Kultury Antycznej, praca zbiorowa, wydanie VI, Wiedza Powszechna Warszawa, 1989

IMPERIUM ROMANUM potrzebuje Twojego wsparcia!

Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na kanałach społecznościowych, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie. Nawet najmniejsze kwoty pozwolą mi opłacić dalsze poprawki, ulepszenia na stronie oraz serwer.

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM!

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM

Dowiedz się więcej!

Wylosuj ciekawostkę i dowiedz się czegoś nowego o antycznym świecie Rzymian. Wchodząc w poniższy link zostaniesz przekierowany do losowego wpisu.

Losowa ciekawostka

Losowa ciekawostka

Odkrywaj tajemnice antycznego Rzymu!

Jeżeli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wpisami na portalu oraz odkryciami ze świata antycznego Rzymu, zapisz się do newslettera, który jest wysyłany w każdą sobotę.

Zapisz się do newslettera!

Zapisz się do newslettera

Księgarnia rzymska

Zapraszam do kupowania ciekawych książek poświęconych historii antycznego Rzymu i starożytności. Czytelnikom przysługuje rabat na wszelkie zakupy (hasło do rabatu: imperiumromanum).

Zajrzyj do księgarni

Księgarnia rzymska

Raport o błędzie

Poniższy tekst zostanie wysłany do naszych redaktorów