Historia Rzymu w kanonie edukacyjnym nauczania historii zaczyna się od mitu założycielskiego od razu wkracza w czasy republiki. Okres królewski jest często pomijany milczeniem. Biorąc pod uwagę napięty grafik lekcji historii jest to zrozumiałe. Jednak okres królewski w historii Rzymu który trwał 244 lata, przygotował grunt a także utorował drogę pod dalsze podboje na półwyspie Apenińskim dosłownie i w przenośni.
Miejsce na którym znajduje się Rzym przed 28 wiekami nie sprzyjało osadnictwu. Tereny okresowo zalewane przez Tybr o bagnistym charakterze sąsiadowały z piętnastoma wzgórzami. Które powstały w wyniku erodowania pobliskiego płaskowyżu eskwilińskiego. Dodatkowo, Rzym nie znajdował się nad morzem co naturalnie ograniczało możliwości prowadzenia handlu morskiego.
Dlaczego właśnie tam założono Rzym? Wylewający Tybr okazuje się jedyną w okolicy spławną rzeką. W tym miejscu także spotykają się szlaki wiodące do bogatych krain Etrurii i Kampanii. Jednak to nie wystarczyło aby wygrać konkurencję z innymi rozwijającymi się miastami na terenie szybko cywilizowanego półwyspu Apenińskiego.
Źródłem bogactwa Rzymu nie był tylko szlak handlowy północ-południe ale także wschód-zachód. Na zachód od Rzymu znajdowały się wysokie Apeniny gdzie głównym zajęciem jakim trudniła się ludność tych terenu była hodowla.
Aby wyhodować wół albo krowę potrzeba około 30kg soli na rok1. Tak ogromne ilości soli była w stanie zapewnić jedynie kopalnia u ujścia Tybru. Sól przewożona tym szlakiem stała się ważna dla regionu a droga ta została nazwana Via Salaria (Droga Solna). Handel z regionem Apeninów nie ograniczał się tylko do sprzedaży soli ale handlowano także produktem hodowli. Targ bydlęcy (Forum Boarium) stanowił część Rzymu który znajdował się przy składach soli (Salinae). Cały kompleks znajdował się przy Wyspie na Tybrze połączony z lewym brzegiem rzeki poprzez pierwszy most na półwyspie Apenińskim Pons Sublicius (Most Palowy) który wykonano z drewna bez użycia gwoździ. Konstrukcja została wzniesiona poprzez wbicie szeregu pali w nurt Tybru oraz ułożenie na nich belek drewnianych. Konstrukcja mostu przetrwała około 900 lat do czasów Konstantyna przechodząc w tym czasie kilka remontów. Most Palowy stanowił jedyną przeprawę przez Tybr na odcinku pomiędzy Apeninami a jego ujściem.
Jednak te zalety związane z położeniem miasta na skrzyżowaniu dróg handlowych nie przypieczętowały zwycięstwa Rzymu w wyścigu po dominację w regionie półwyspu Apenińskiego.
Rzym i region Lacjum okrążony był co najwyżej neutralnymi w stosunku do miasta ludami Etrusków na północy, Sabinów na Wschodzie i Umbrów na południu. Które to ludy Rzym zdominuje w epoce Republiki. Dlatego też, okres Królewski może wydawać się tak monotonny, gdzie Rzym był pochłonięty rywalizacją na polu lokalnym. Jednak bez podporządkowania Lacjum Rzym nie mógł myśleć o dalszych podbojach a okres Królewski stworzył fundament pod zwycięski pochód miasta.
Rozwój Rzymu, biorąc pod uwagę jego położenie zależał ściśle od urbanistycznych rozwiązań podjętych w czasach Królewskich. Rzym w tych czasach został podzielony na cztery regiony, Collina i Palatina gdzie znajdowała się kolebka Rzymu Kwirynał i Palatyn a także Suburana z Forum i Esquilina czyli osada zewnętrzna.
Położenie Rzymu na częściowo bagnistym terenie wymagało melioracji i uregulowania cieków żłobiących dotychczas teren płaskowyżu. Pierwszym etapem prac było połączenie Kwirynału i Palatynu poprzez zasypanie gliniastej doliny która przecinała te dwa regiony. Zbudowano także mury obronne które ochraniały teren o łącznej powierzchni ponad 400ha (dla porównania drugie miasto Lacjum, Ardea posiadało powierzchnię 90ha). W tym samym czasie wzniesiono wspomniany wcześniej Most Palowy.
Kolejne zdobycze urbanistyczne przypisuje się tzw. okresowi Wielkiego Rzymu Tarkwiniuszy. Tarkwiniusz Stary pochodzący z terenów zamieszkanych przez Etrusków został królem dzięki swojemu majątkowi i umiejętnościom dyplomatycznym. Przypisuje się mu budowę pierwszego cyrku w Rzymie i zwycięskie kampanie przeciwko Sabinom. Jednak największym osiągnięciem jego czasów było wybudowanie systemu kanalizacji.
Zakres tego przedsięwzięcia był ogromny jak na tamte czasy zarówno pod względem nakładu prac jak i pod względem rozmachu wykonania. Kanalizacja nie tylko dotyczyła regulacji odpływu ścieków z domostw ale także zajęła się przekształceniem potoków w podziemne kanały które zbiegały się w dobrze znanej Cloaca Maxima. Prace te scaliły Rzym w wielki obszar który mógł być poddany dalszym działaniom urbanizacyjnym. Te działania objęły brukowanie tufem wszystkich ulic w Rzymie co wydajnie poprawiło jakość transportu na terenie miasta. Wybrukowano także teren Forum czerwoną skałą zwaną rudawcem co było imponującym przedsięwzięciem.
W tym czasie wybudowano także świątynię Jowisza Największego i Najlepszego na Kapitolu która swymi rozmiarami (74 x 53m) biła na głowę podobne świątynie w Italii. Oddawanie czci Jowiszowi było ściśle związana z dalszymi działaniami mającymi na celu ustanowienie dominacji Rzymu nad miastami-państwami Lacjum.
Ludy Lacjum posługujące się językiem Łacińskim, w okresie Królewskim rozwijały się w podobny sposób do grackich polis. Przynależność do tej grupy nie była jednak uzależniona od języka jakim ludność miasta się posługiwała a od tego czy delegacja miasta brała udział w obchodach kultu Jowisza Latyńskiego na Górze Albańskiej (Monte Cavo).
Rzym w okresie królewskim osiągnął największy możliwy zasięg terytorialny związany z zasiedlaniem niezamieszkałych terenów. Dalsze podboje w Lacjum mogły mieć miejsce jedynie w wyniku podboju innych miast-państw. Niemiej jednak, uwikłanie się Rzymu w mniejsze lub większe wojenki było niekorzystnym rozwiązaniem dla miasta. Przewaga Rzymu nad miastami w regionie była tak duża, że podporządkowanie miast-państw było jedynie kwestią czasu. Nie oznaczało to jednak, że królowie rzymscy kompletnie odłożyli problem zjednoczenia Lacjum. Rzym prowadził agresywną politykę uzależniania gospodarczego miast-państw i podpisywania sojuszy korzystnych dla Rzymu. Oznaczało to także że zdarzało się królom rzymskim prowadzić wojska które miały spacyfikować rebelianckie miasto-państwo.
Tak luźny sojusz miedzy Rzymem a miastami-państwami trwał przez cały okres Królewski. Dowodem tego stanu rzeczy jest traktat rzymsko-kartagiński z pierwszego roku istnienia Republiki Rzymskiej który regulował obecność Kartagińczyków na terenie Lacjum. Jednym z punktów traktatu był zapis o obowiązku zwrócenia Rzymowi miasta-państwa podbitego przez Kartagińczyków.
Okres Królewski w historii Rzymu odcisnął swoje piętno także na mieszkańcach miasta. Panowanie Serwiusza Tuliusza i jego reformy społeczne stworzyły podstawę dla reżimu republikańskiego. Ten przedostatni król był jednocześnie pierwszym który nie został wybrany przez lud. Uzurpator przeprowadził reformy społeczne i polityczne które polegały na przekształceniu Rzymu w gęsto zamieszkałe miasto (około 80tys. Mieszkańców). Otoczony murami Rzym poza Kwirynałem i Palatynem był słabo zaludniony. Zgodnie z reformą serwiańską, obywatel rzymski musiał mieszkać w mieście pomimo tego że trudnił się rolnictwem.
W okresie panowania Serwiusza dokonało się także przekształcenie sposobu użytkowania ziemi z rodowego na prywatny. Do czasów uzurpatora, bogate rody rzymskie sprawowały wspólnie kontrolę nad swoimi dobrami. Wraz z rozwojem systemu klienckiego, gdzie klient pracował dla patrona uprawiając jego ziemię w zamian za opiekę prawną i wynagrodzenie, coraz większa władza była skupiana u głów rodów. Zmiana systemu społecznego dotyczyła także kwestii militarnych. Serwiusz wprowadził centurie i obowiązek wojskowy który dotyczył obywateli czynnie uczestniczących w działaniach wojennych. Wynagrodzeniem za ten trud był wzrost ilości głosów a co za tym idzie rozwój egalitaryzmu rzymskiego.
Okres Królewski kończy się wraz z obaleniem Tarkwiniusza Pysznego. Powodem dla którego lud rzymski zrezygnował z tego typu sprawowania władzy jest przekształcenie się monarchii z elekcyjnej w tyranię. Powodem zmiany wyboru króla był rozwój kultu bogini Fortuny której to przypisywano kapryśne wynoszenie kolejnych władców.
Okres Królewski w historii Rzymu jest polem kolejnych odkryć które co chwila powodują małą rewolucję w sposobie rozumienia tamtej epoki. Niemniej jednak, epoka ta jest bardzo istotna dla zrozumienia kolejnego okresu Republiki Rzymskiej której początki są bardzo burzliwe.
