Jeśli znajdziesz błąd ortograficzny lub merytoryczny, powiadom mnie, zaznaczając tekst i naciskając Ctrl + Enter.
Państwo rzymskie istniało praktycznie przez XIII wieków, będąc przez ten czas wielokrotnie czynnikiem nadającym bieg historii. Postanowiłem więc, że historię starożytnego Rzymu opowiadać będę w poszczególnych artykułach niżej zawartych, które niekoniecznie zawsze dotyczyć będą Wiecznego Miasta.
Zachęcam do podsyłania artykułów oraz wskazywania ewentualnych poprawek lub nieścisłości.
Wraz z rozwojem Imperium, w granicach państwa Rzymian znalazła się ogromna ilość różnego rodzaju religii o krótszej lub dłuższej tradycji. Skutkiem tego było rozpoczęcie procesu intensywnych przemian religijnych. Rzymianie z czasem coraz bardziej interesowali się pociągającymi wschodnimi kultami. Należy do nich zaliczyć między innymi kulty egipskie, przede wszystkim bogini Izydy oraz Serapisa.
Sytuacja polityczna Imperium Romanum w I w. p.n.e. sprzyjała powiększaniu władzy wybitnych rzymskich polityków. Takie osoby jak Lucjusz Korneliusz Sulla, Gnejusz Pompejusz Magnus, Gajusz Juliusz Cezar osiągnęli nadzwyczajną pozycję w rzymskim społeczeństwie. Starali się wywyższyć swoją osobę jak to tylko możliwe, na przykład poprzez odbywanie triumfów, wojny domowe czy też organizowanie igrzysk.
Rzymianie zostawili po sobie wiele budowli – amfiteatry, drogi, akwedukty, świątynie i fora. Czy to wszystko? Okazuje się, że nie; mury, a w szczególności Mur Aureliana, jest przykładem pragmatyki, pomysłowości i geniuszu rzymskich inżynierów. Około 19 kilometrów długości, setki wież, trzynaście bram i ponad setka latryn – to tylko kilka liczb, za którymi stoi niezwykle ciekawa historia miasta i imperium.
We współczesnym świecie reklama towarzyszy nam na każdym kroku. Może dotyczyć wszelkich przejawów ludzkiej aktywności: handlu, polityki, sztuki etc. Chęć promowania własnych wytworów czy też osoby wydaje się wpisana w naturę ludzką. Nie inaczej było w starożytnym Rzymie. Jednakże środki służące rozpowszechnianiu reklamy znacznie różniły się od tych, które znamy dzisiaj.
Począwszy od II w. n.e. w Imperium Romanum rozpoczął się proces intensywnych przemian religijnych. Coraz większą rolę zaczęły odgrywać w państwie rzymskim religie orientalne, takie jak na przykład mitraizm. Jednym z powodów rozwoju tych kultów, były poważne kryzysy jakie przeżywało cesarstwo w II i III w. n.e. Takie wydarzenia jak wojna domowa lat 193-197, czy też trudna sytuacja wewnętrzna w czasie tak zwanego kryzysu III wieku, sprzyjały ujawnieniu się zjawisk religijnych, których korzenie sięgały jeszcze epok wcześniejszych.
Powstanie Rzymu i początki jego istnienia od zawsze budziły zainteresowanie i intrygowały. Oczywiście nasz sposób postrzegania rzymskiej historii znacznie odbiega od poglądów starożytnych mieszkańców Wiecznego Miasta. Współcześnie dokonujemy pewnego rozróżnienia między jego legendarnymi dziejami a faktycznymi wydarzeniami historycznymi, które badacze próbują odtwarzać na podstawie krytycznej analizy źródeł antycznych. Dla Rzymian, opowieści o początkach ich państwa były nie tylko zbiorem legend, lecz powszechnie uznawaną wersją wydarzeń. Niemniej jednak niektóre z mitów założycielskich Rzymu na stałe wpisały się w dzisiejszy sposób myślenia o nim. Najbardziej znanym przykładem jest oczywiście wilczyca rzymska (lupa romana), która do dzisiaj pozostaje jednym z symboli Rzymu, a jej wizerunek możemy odnaleźć w wielu jego zakamarkach.
Gajusza Juliusza Cezara oceniamy współcześnie przez pryzmat najbardziej znanych faktów z jego życia: romansu z Kleopatrą, zdrady Brutusa i śmierci w wyniku zamachu w idy marcowe 44 r. p.n.e., czy też ustanowienia kalendarza juliańskiego. Cezar mieni się jako znakomity wódz, humanista, wyśmienity mówca, autor dzieł pisanych piękną łaciną: „O wojnie domowej”, „O wojnie galijskiej” oraz twórca używanych do dzisiaj cytatów: „kości zostały rzucone” czy „przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem”.
Rzymianie w czasach republiki słynęli ze swojej nadzwyczajnej religijności. Opinię tę wyraził już Grek Polibiusz oraz sam Cyceron pisząc, że: pobożnością i religijnością przewyższamy wszystkie ludy i narody. Wczesna religia rzymska była jednak bardzo niechętna wobec wywyższania wybitnych jednostek oraz oddawania im czci. Było to związane z systemem politycznym i społecznym panującym w Rzymie. Unikano w ten sposób możliwości powrotu tak znienawidzonego przez Rzymian systemu monarchicznego. Jednak pomimo tego, wraz z rozwojem Imperium, wybitni wodzowie zaczęli odgrywać coraz większą rolę w rzymskiej polityce i religii. Z czasem zaczęto przypisywać im wyjątkowe cechy, które miały być zasługą opieki bogów. Ostatecznie proces ten doprowadził do boskiego wywyższenia jednostek, czyli tak zwanej deifikacji.
Do najbardziej przełomowych okresów w historii Imperium Romanum można zaliczyć długoletnie wojny z Kartaginą. I wojna punicka rozpoczęła się w roku 264 p.n.e. i zapoczątkowała nowy rozdział w dziejach Rzymu, tak zwany okres wielkich podbojów. Bardzo szybkie rozprzestrzenianie się władzy terytorialnej Rzymian wpłynęło na szereg aspektów życia wewnętrznego w ich państwie, między innymi na religię, która uległa w tym okresie znacznym przeobrażeniom.
W antycznym Rzymie najprostszą metodą przekazywania informacji lub treści swojego dzieła było jego wygłoszenie – recytacja (recitatio), która bazowała z pewnością na greckich sympozjach (symposium). Seneka Starszy przekazuje, że niejaki Azyniusz Pollio, który tworzył w czasach panowania Oktawiana Augusta (27 p.n.e. – 14 n.e.) zaprosił gości na czytanie swojego dzieła1. Pliniusz Młodszy, Marcjalis oraz Juwenalis żalą się z kolei, że w ich czasach występowała naprawdę duża ilość osób recytujących swoje utwory.
