Ciekawostki starożytnego Rzymu (Prawo)

W roku 18 p.n.e. powstała lex Iulia de maritandis ordinibus, wprowadzająca obowiązek pozostawania w związku małżeńskim, a w roku 9 n.e. lex Papia Poppea, nakładająca obowiązek posiadania dzieci.

Wraz w wprowadzeniem w 212 roku n.e. tzw. edyktu Karakalli (Constitutio Antoniniana) wszyscy wolni Rzymianie (oprócz peregrini dedicti – wolnych cudzoziemców) otrzymali prawa obywatelskie. Wydawać się mogło, że cesarz od tego momentu panował nad jedną i wspólną kategorią poddanych. Nie jest to jednak prawda.

W prawie rzymskim trwały i prawnie dopuszczalny związek między niewolnikami lub osobą wolną i niewolnikiem. Contubernium było związkiem czysto faktycznym, niewywołującym jakichkolwiek skutków prawnych. Dzieci pochodzące z takiego związku stawały się własnością właściciela niewolnicy.

Kandydaci na urzędników często, by zyskać przychylność tłumów, przed wyborami organizowali z przepychem widowiska. W roku 63 p.n.e. senat wydał ustawę z inicjatywy konsula Marka Tulliusza Cycerona – lex Tullia, w której zakazywał kandydowaniu każdemu, kto w ciągu 2 poprzedzających wybory lat zorganizowałby igrzyska. Ponadto za taki czyn groziła kara 10 lat wygnania.

W antycznym Rzymie za osobę fizyczną uważano człowiek od momentu urodzenia, ale tylko wówczas gdy przyszedł na świat żywy, a jego ciało wykazywało cechy naturalności. Oznaką żywego dziecka był dla Rzymian krzyk; dla Sabinian jakiekolwiek oznaki życia.

Tabula Larinas był to dekret senatorski z 19 roku n.e., który zakazywał synom, córkom, wnukom, wnuczkom, prawnukom i prawnuczkom senatorów lub ekwitów brania udziału w walkach gladiatorów, jeśli nie przekroczyli 20 roku życia.

W starożytnym Rzymie, winnemu gwałtu miażdżono jądra dwoma kamieniami. W starożytnym Rzymie gwałty – o ile nie dopuścili się ich władcy – karane były surowo. Ofiara otrzymywała młotek i kij, i przy pomocy tych przyrządów mogła bić swego oprawcę do woli. Kara za gwałt ze szczególnym okrucieństwem znajdowała finał w rękach kata, który pobitego już gwałciciela własnoręcznie dusił. Cesarz Makryn, za gwałt popełniony na służącej przez dwóch żołnierzy, zastosował wobec nich niebywałą kaźń: rozkazał zaszyć przestępców w rozprutych brzuchach byków, tak by na zewnątrz wystawały im jedynie głowy.

Senat rzymski był w czasach Republiki Rzymskiej istotnym urzędem, który decydował o wprowadzanych prawach / ustawach rzymskich. Wraz ze stopniowym wywalczeniem przez plebejuszy bardziej demokratycznych rządów (odejścia od oligarchii), zarysował się typowy proces legislacyjny w państwie rzymskim.

W starożytnym Rzymie adopcja (adoptio) polegała na przejęciu pod władzę ojcowską syna lub córki z innej rodziny. Adopcja przeprowadzana była w obecności pretora lub namiestnika. Nie była wymagana zgoda adoptowanego. Powodem przeprowadzania adopcji była najczęściej potrzeba utrzymania ciągłości rodu.

Obywatel rzymski mógł stracić obywatelstwo w wyniku capitis deminutio media (średnie umniejszenie osobowości). Utrata obywatelstwa pociągała za sobą również utratę wolności – capitis deminutio maxima (największe umniejszenie osobowości).