Rozdziały
Łuk triumfalny będący pomnikiem chwały cesarza Konstantyna Wielkiego. Został wystawiony w Rzymie dnia 25 lipca 315 roku n.e. dla uczczenia dziesięciolecia rządów (decennalia) oraz jego zwycięstwa nad Maksencjuszem w bitwie o most Mulwijski w 28 października 312 roku n.e.
Budowa łuku trwała od 312 do 315 roku n.e. Budowla o wysokości 21 metrów, szerokości 25 metrów i głębokości 7 metrów ustawiona została w pobliżu Koloseum i Świątyni Wenus i Romy, pomiędzy wzgórzem Palatyn i Celius. Miejsce to było nieprzypadkowe, gdyż właśnie tędy prowadziła trasa triumfu (via Triumphalis), którą w czasach cesarstwa kroczył cesarz.
W czasach średniowiecza łuk triumfalny został włączony w konstrukcję jednej z twierdz, dzięki czemu budowla w dużej mierze zachowała się do dziś. Pierwsze ważniejsze prace renowacyjne przeprowadzono w XVIII wieku.
Konstrukcja i zdobienia
Łuk ma konstrukcję trójprzęsłową. Posiada jedno główne oraz dwa mniejsze wejścia z czterema kolumnami w porządku korynckim ustawionymi na wysokich ozdobionych reliefami postumentach. Nad nimi w attyce umieszczono osiem rzeźb ukazujących Daków, uosabiających podbite przez Trajana plemiona dackie. Rzeźby pochodzą z czasów Trajana. Obok postaci znajdują się panele z reliefami, które zostały wzięte z nieznanego monumentu powstałego na cześć Marka Aureliusza. Widać na nich wydarzenia z czasu panowania cesarza m.in. triumfalny powrót cesarza (adventus), opuszczanie miasta przez władcę, rozdawnictwo monet wśród ludu czy przesłuchanie germańskiego jeńca przez Marka Aureliusza. Na attyce znajdują się także panele z reliefami nawiązującymi do dokonań cesarza Trajana, które zaczerpnięto z fryzu z pewnej budowli z czasów Trajana. Umieszczenie zdobień z obiektów z czasu dynastii Antoninów dowodzi, że Konstantyn chciał nawiązać do złotego okresu Cesarstwa.
Inskrypcja nad głównym przejściem głosi:
IMP(eratori) · CAES(ari) · FL(avio) · CONSTANTINO · MAXIMO · P(io) · F(elici) · AVGUSTO · S(enatus) · P(opulus) · Q(ue) · R(omanus) · QVOD · INSTINCTV · DIVINITATIS · MENTIS · MAGNITVDINE · CVM · EXERCITV · SVO · TAM · DE · TYRANNO · QVAM · DE · OMNI · EIVS · FACTIONE · VNO · TEMPORE · IVSTIS · REMPVBLICAM · VLTVS · EST · ARMIS · ARCVM · TRIVMPHIS · INSIGNEM · DICAVIT
czyli:
Władcy (Imperatorowi) Cesarzowi Flawiuszowi Konstantynowi Maksymusowi Pobożnemu i Szczęśliwemu Augustowi senat i lud Rzymu zadedykował łuk triumfalny, ponieważ on dzięki boskiej inspiracji i wielkości swego umysłu wraz ze swoim wojskiem przyniósł zemstę zarówno tyranowi jak i wszystkim jego poplecznikom sprawiedliwą bronią w tym samym czasie.
– tłum. Matylda Obryk
Słowa INSTINCTV DIVINITATIS, czyli: „dzięki boskiej inspiracji”, niekiedy są rozumiane jako potwierdzenie zmiany wyznania przez cesarza.
Pod głównym przejściem znajduje się inskrypcja: LIBERATORI VRBIS – FUNDATORI QVIETIS, czyli „wyzwoliciel miasta – twórca pokoju”.
Wspomnieć należy także o dwóch reliefowych medalionach z czasów Hadriana znajdujących się tuż nad przejściem. Pierwszy znajdujący się po stronie południowej ukazuje sceny związane z polowaniem. Drugi po stronie północnej przedstawia sceny z polowania na niedźwiedzia i lwa, składanie ofiar Apollinowi oraz Herkulesowi.
Na łuku wyróżnia się także fryz tzw. ciągły, okalający obiekt, który powstał za panowania Konstantyna. Widać na nim wielokrotnie Konstantyna biorącego udział w wojnie z Maksencjuszem. Reliefy ukazują m.in. zwycięską bitwę przy Moście Mulwijskim, utonięcie w rzece Maksencjusza, wejście Konstantyna do Rzymu, przemowę Konstantyna do ludu na Forum Romanum oraz rozdanie nagród (liberalitas). Postać cesarza ukazana frontalnie znajduje się zawsze w centrum. Pozostałe postacie na płaskorzeźbie są ukazane z profilu, co dodatkowo uwzniośla Konstantyna. Dzieło to wykonane jest jednoplanowo. Medaliony na ścianach bocznych przedstawiają Dianę, Księżyc i Słońce. Z czasów Konstantyna pochodzą też wizerunki Wiktorii umieszczone nad głównym przelotem oraz postacie barbarzyńców stojących na bazie łuku.
Łuk triumfalny Konstantyna Wielkiego pierwotnie zwieńczony był kwadrygą powożoną przez Sol Invictus z brązu, która jednak została zagrabiona podczas zdobycia Rzymu przez Gotów (410 n.e.) lub Wandalów (455 n.e.).
