Siedmiodniowy cykl i pierwotne nazwy dni tygodnia pochodzą z Mezopotamii. Babilońscy astrologowie wierzyli, że na ludzkie życie wywiera wpływ siedem ciał niebieskich, które postrzegali jako poruszające się wokół nieruchomej Ziemi: Merkury, Wenus, Mars, Jowisz, Saturn, słońce i księżyc (w starożytności nie znano Urana, Neptuna ani Plutona).
Ta wiara dawała się łatwo połączyć z już istniejącym siedmiodniowym systemem liczenia dni ze względu na zbieżność liczb – liczba 7 była ponadto symbolem pomyślności. Ponieważ Babilończycy zakładali, że każde ciało niebieskie kolejno rządzi pierwszą godziną każdego dnia, nadali im odpowiednie nazwy, będące jednocześnie imionami bóstw babilońskich.
W wyniku podbojów Aleksandra Wielkiego wierzenia Bliskiego Wschodu zaczęły przenikać do krajów śródziemnomorskich, a idea tygodnia stała się znana w starożytnej Grecji i Rzymie. Pierwotnie była prawdopodobnie ograniczona do kręgu astrologów. Jedyną wprowadzoną zmianą było zastąpienie imion babilońskich odpowiadającymi imionami lokalnych bóstw. System zyskiwał na popularności, a w 321 r. n.e. został oficjalnie uznany przez rzymskiego imperatora Konstantyna Wielkiego. Pierwszy dzień tygodnia był dniem poświęconym odpoczynkowi i modlitwie.
Dni tygodnia | ||
niedziela | dies Solis | dzień słońca (sol) |
poniedziałek | dies Lunae | dzień księżyca (Luna) |
wtorek | dies Martis | dzień boga wojny, Marsa (Mars) |
środa | dies Mercuri | dzień boga posłańca, Merkurego (Mercurius) |
czwartek | dies Iovis | dzień głównego boga, Jowisza (Iuppiter) |
piątek | dies Veneris | dzień bogini miłości, Wenus (Venus) |
sobota | dies Saturni | dzień ojca Jupitera, Saturna (Saturnus) |
Łatwo zauważyć wpływ nazw łacińskich na nazwy dni tygodnia w innych językach. Na przykład w języku angielskim (dies przekształciło się w day) niedziela Sunday również pochodzi od słońca (sun), poniedziałek Monday od księżyca (moon), a sobota Saturday podobnie, jak w łacinie, od boga Saturna. Pozostałe nazwy dni zostały zastąpione imionami odpowiadających bogów germańskich: Tuesday pochodzi od boga Tiu, Wednesday – od Wodana, Thursday – Donara, a Friday – Freya’i.
Większość polskich nazw ma bardziej przyziemne pochodzenie – od miejsca w cyklu tygodniowym: poniedziałek następuje po niedzieli, wtorek jest drugi (wtórny), środa jest środkiem tygodnia, czwartek – bo czwarty, a piątek – piąty. Sobota pochodzi od żydowskiego szabasu, a niedziela – „nie działać” oznacza tradycyjny czas odpoczynku i modlitwy.
