Ta strona nie może być wyświetlana w ramkach

Przejdź do strony

Jeśli znajdziesz błąd ortograficzny lub merytoryczny, powiadom mnie, zaznaczając tekst i naciskając Ctrl + Enter.

Mennictwo Klodiusza Albina podczas wojny domowej w latach 193-197 n.e.

Ten wpis dostępny jest także w języku: angielski (English)

Moneta Klodiusza Albina
Moneta Klodiusza Albina

Wojna domowa lat 193-197 została przedstawiona przez antycznych pisarzy bardzo jednostronnie. Skupiano się przede wszystkim na postaci jej zwycięzcy, czyli Septymiuszu Sewerze. Pozostali uczestnicy tego konfliktu, a więc Pescenniusz Niger, Klodiusz Albin  oraz Dydiusz Julian nie doczekali się takiego zainteresowania ze strony antycznych historiografów. Niestety ilość źródeł, które pomogłyby w odtworzeniu ich programów politycznych jest bardzo ograniczona. Podstawą do tego typu rozważań są więc przede wszystkim monety, które wybijali poszczególni pretendenci do purpury. Na tym polu szczególnie wyróżnił się wspomniany Klodiusz Albin.

Pochodził z arystokratycznej rodziny z Hadrumetum z Północnej Afryki. Wielokrotnie odznaczał się podczas wojen z barbarzyńcami, między innymi za panowania Marka Aureliusza. Przed wojną domową, cesarz Kommodus mianował go namiestnikiem Brytanii. Po zabójswie Pertynaksa zdecydował się przyjąć ofertę Septymiusza Sewera, w ramach której miał został jego cezarem. Sojusz ten nie przetrwał jednak długo. Już 195 r. pomiędzy oboma politykami doszło do wojny, której ostatecznym zwycięzcą został Sewer.

Jeszcze w czasie ich współpracy, w Rzymie, oprócz monet Sewera wybijano także numizmaty z podobizną Albina. Na awersie pojawia się jego tytulatura w formie D CLODIVS ALBIN(VS) CAES. Wydaje się, że portret monetarny Albina odpowiada jego rzeczywistemu wyglądowi. Na monetach pojawiło się hasło PROVIDENTIA AVG(VSTI), związane z roztropnością Sewera, dzięki której wybrał na cezara właśnie Albina. Podobny wydźwięk miała więc prawdopodobnie legenda FORTVNAE AVG(VSTI).

Monety z czasów współpracy Albina i Sewera, wyraźnie wskazują, że program polityczny jaki reprezentują, był podporządkowany przede wszystkim polityce Septymiusza Sewera. Trudno wyobrazić sobie aby Albin mógł w jakiś sposób kontrolować to jakie hasła były umieszczane na monetach, skoro cały czas znajdował się w Brytanii. Mimo to pojawiła się kilka typów monetarnych, które są charakterystyczne tylko dla Albina. Szczególną uwagę przykuwają monety z legendą SAECVLO FRVGIFERO. Prezentują siedzące na tronie bóstwo otoczone przez dwa sfinksy. Najprawdopodobniej odwołano się poprzez tę kompozycję do rodzinnego afrykańskiego miasta urodzenia Albina – Hadrumentum. Bóstwem opiekuńczym ośrodka był bowiem fenicki Ball Hammon. Właśnie jego postać najprawdopodobniej uwieczniono na wspomnianej monecie. Jednoznaczna interpretacja tego typy monetarnego jest skomplikowana. Najbardziej prawdopodobna wydaje się hipoteza, według której starano się podkreślić silne więzy pomiędzy Augustem i jego Cezarem, albowiem obaj pochodzili z rzymskiej Afryki.

Moneta wybita w Rzymie w 194 roku przedstawiająca, najprawdopodobniej, Baala Hammona

 

Moneta wybita w Rzymie w 194 roku przedstawiająca, najprawdopodobniej, Baala Hammona

Kolejnym hasłem podkreślającym idealną zgodę pomiędzy obydwoma politykami było pojawiające się na monetach hasło CONCORDIA.

Na monetach Albina pojawiają się także bogini Minerwa z przydomkiem Pacifera odnosząca się do pokojowej natury cezara oraz Asklepios, który zapewne miał odpowiadać za dobry stan zdrowia cezara, od którego wiele zależało, albowiem niezależnie od relacji z Sewerem to właśnie Albin był następcą tronu.

Co ciekawe, w mennicy rzymskiej, Albinowi nie przypisano tak ważnych cech władcy jak Victoria czy też Virtus. Prawdopodobnie nie chciano wywyższać Albina względem Sewera bardziej niż to było konieczne.

Septymiusz Sewer po pokonaniu Pescenniusza Nigra w wojnie domowej na wschodzie, postanowił zerwać dotychczasowy alians polityczny z Albinem. Adoptując samego siebie do rodziny Antoninów, stał się synem Marka Aureliusza oraz bratem skazanego na damnatio memoriae Kommodusa. Dla Albina musiał być to jawny sygnał do zerwania umowy z Sewerem. Na początku 196 r. n.e. były namiestnik Brytanii ogłosił się Augustem. Po zerwaniu sojuszu, Albin przeprawił się do Galii i rozpoczął produkcję monet w Lugdunum. Od teraz na jego monetach będzie pojawiać się nowa tytulatura: Imperator Caesar Decimus Clodius Septimius Albinus Augustus. Na szczególną uwagę zwraca zachowanie przez Albina imienia Septymiusz, które przyjął najprawdopodobniej jeszcze będąc cezarem. Jednak teraz był z nim w stanie wojny. Być może Albin próbował w ten sposób przekazać opinii publicznej, że to on został ofiarą knowań Sewera, mimo że sam pozostał mu wierny.

W niezależnym mennictwie Albina można odnaleźć wiele interesujących elementów. Pierwszą zmianą była zmiana sposobu portretowania, od teraz podobiznę Albina zdobi bowiem wieniec. Znacznie częściej podkreśla się jego osobiste cechy, niż miało to miejsce w mennicy rzymskiej. Na monetach pojawia się Victoria, Pax, Minerwa czy też Felicitas. Albin poprzez mennictwo zabiegał również o poparcie i wierność swoich wojsk, na jego denarach pojawiło się mianowicie hasło FIDES LEGION. Nie powinno to wszakże dziwić, biorąc pod uwagę sytuację w jakiej znalazł się Klodiusz Albin. W czasie wojny domowej, to właśnie siła militarna decydowała o tym, kto ostatecznie zostanie cesarzem.

Moneta podkreślająca solidarność żołnierzy Albina

Co ciekawe, podkreślono także znaczenie miasta Ludgunum (GEN LVG COS II). Albin odwoływał się w tym czasie przede wszystkim do tych grup, które mogły pomóc mu w walce z Sewerem, a więc wierności żołnierzy oraz mieszkańców prowincji. Co więcej w Lugdunum znajdowała się jego mennica oraz siedziba główna.

Monety z Lugdunum nawiązują także do dobrze znanych bóstw z rzymskiego panteonu takich jak: Roma, Mars czy też Jowisz.

Wyraźnie zaznaczona zostaje odwaga i męstwo nowego Augusta, między innymi poprzez legendy FORTITVDO AVG INVICTA oraz VIRTVTI AVG COS II.

Niezwykle interesującym hasłem, niepojawiającym się u innych pretendentów do purpury w wojnie domowej, była Clementia, a więc nawiązanie do łagodności. Był może próbowano w ten sposób przeciwstawić obraz łaskawego Albina, w kontraście do okrucieństw Sewera popełnianych na wschodzie w czasie kampanii przeciwko Pescenniuszowi Nigrowi.

Najprawdopodobniej głównym odbiorcą propagandy Klodiusza Albina byli żołnierze. Świadczy o tym przede wszystkim fakt, że w Ludgunum produkowano przede wszystkim denary, którymi opłacano żołd legionistów. Aureusy są bardzo rzadkie, a monet brązowych nie wybijano wcale.

Podsumowując, mennictwo Klodiusza Albina można podzielić na dwa okresy, które zasadniczo różnią się od siebie charakterem przekazu propagandowego, czy też ideologicznego. Emisje z mennicy rzymskiej z lat 193-195 n.e. pozostawały pod znacznym wpływem Septymiusza Sewera i wydaje się, że raczej powinny być postrzegane jako część jego propagandy. Całkowicie inaczej można interpretować monety z Lugdunum w czasie politycznej niezależności Albina, a więc w latach latach 196-197 n.e. Były namiestnik Brytanii miał wtedy pełną niezależność w kreowaniu treści ideologicznych na monetach. Skupił się wówczas przede wszystkim na podkreślaniu swoich wyjątkowych cnót takich jak na przykład Virtus oraz wyraźnie manifestował swoją niezależność od Sewera. Zwrócił się także bezpośrednio do żołnierzy oraz mieszkańców miasta Lugdunum o poparcie, tak niezbędne do wygrania wojny domowej. Jak się miało później okazać, wszystkie te działania spełzły na niczym, albowiem w lutym 197 r. n.e. Albin został ostatecznie pokonany i zamordowany przez Sewera.

 

Autor: Kacper Derko
Źródła wykorzystane
  • Butor R., Źródła numizmatyczne w badaniach nad problematyką propagandy politycznej Decymusa Klodiusza Albina, Wieki Stare i Nowe, t. 3, Katowice 2003
  • Janiszewska D., Wojna domowa w Rzymie w latach 193-197, Poznań 2010.

IMPERIUM ROMANUM potrzebuje Twojego wsparcia!

Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na kanałach społecznościowych, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie. Nawet najmniejsze kwoty pozwolą mi opłacić dalsze poprawki, ulepszenia na stronie oraz serwer.

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM!

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM

Dowiedz się więcej!

Wylosuj ciekawostkę i dowiedz się czegoś nowego o antycznym świecie Rzymian. Wchodząc w poniższy link zostaniesz przekierowany do losowego wpisu.

Losowa ciekawostka

Losowa ciekawostka

Odkrywaj tajemnice antycznego Rzymu!

Jeżeli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wpisami na portalu oraz odkryciami ze świata antycznego Rzymu, zapisz się do newslettera, który jest wysyłany w każdą sobotę.

Zapisz się do newslettera!

Zapisz się do newslettera

Księgarnia rzymska

Zapraszam do kupowania ciekawych książek poświęconych historii antycznego Rzymu i starożytności. Czytelnikom przysługuje rabat na wszelkie zakupy (hasło do rabatu: imperiumromanum).

Zajrzyj do księgarni

Księgarnia rzymska

Raport o błędzie

Poniższy tekst zostanie wysłany do naszych redaktorów