Ta strona nie może być wyświetlana w ramkach

Przejdź do strony

Jeśli znajdziesz błąd ortograficzny lub merytoryczny, powiadom mnie, zaznaczając tekst i naciskając Ctrl + Enter.

Swetoniusz

(ok. 69 - po 122 n.e.)

Ten wpis dostępny jest także w języku: angielski (English)

Swetoniusz na ilustracji z Kroniki norymberskiej.

Swetoniusz (Gaius Suetonius Tranquillus) urodził się prawdopodobnie około roku 69 n.e. w Italii. Pisarz i historyk rzymski,  twórca biografii cesarzy rzymskich. Pisał zarówno po łacinie jak i po grecku.

Pochodził ze stanu ekwickiego. Datę jego narodzin wysnuwa się na podstawie jego tekstów, w których wspomina siebie jako „młodego człowieka” w dwadzieścia lat po śmierci Nerona. Jego ojciec, Swetoniusz Laetus, był trybunem wojskowym (tribunus angusticlavius) przy XIII legionie, gdzie walczył pod Bedriakum w oddziałach Othona, o czym Swetoniusz informuje w żywocie Othona.

Swetoniusz edukował się w Rzymie, gdzie w tym czasie masowo powstawały szkoły retoryki. Przyjaźnił się z Tacytem i utrzymywał bliskie kontakty z Pliniuszem Młodszym – senatorem. Większość wiadomości, które posiadamy o Swetoniuszu, pochodzi z korespondencji Pliniusza. Pliniusz opisuje Swetoniusza jako cichego i intelektualnego mężczyznę, poświęconego pisarstwu. Co więcej wiemy, że Pliniusz pomógł mu zakupić małą posiadłość, a w jednym ze swoich listów wstawił się za Swetoniuszem u cesarza Trajana. Chodziło mianowicie o fakt, iż Swetoniusz żył w bezdzietnym małżeństwie, co było wbrew prawu ius trium liberorum („prawo trójki dzieci”). Prawo to wprowadzone zostało w 18 p.n.e. i 9 roku n.e., a miało na celu zwiększenie populacji sfer wyższych. Mężczyzna, który miał minimum trójkę dzieci, był zwolniony z udziału w tzw. munera – prace budowlane na rzecz ludu rzymskiego (populus Romanus), wykonywane przez wyższe warstwy społeczne. Co więcej, za sprawą Pliniusza Młodszego Swetoniusz stał się pisarzem faworyzowanym przez Trajana, a potem Hadriana. Niewykluczone że Swetoniusz między 110 a 112 rokiem n.e. należał do administracji Pliniusza, który piastował urząd prokonsula w Bitynii (północna Azja Mniejsza). Za Trajana był sekretarzem i zarządzał archiwami.

Około roku 120 n.e. został sekretarzem kancelarii cesarskiej Hadriana. Jako sekretarz miał dostęp do archiwów, rękopisów, prywatnej korespondencji cesarzy. Jednak w dość krótkim czasie zwolniono go, gdyż w ocenie cesarza Swetoniusz wdał się w zbyt zażyłą relację z cesarzową Sabiną. Wówczas poświęcił się twórczości literackiej.

Działalność literacka

Głównym dziełem Swetoniusza są słynne Żywoty Cezarów (De Vita Caesarum), napisane zapewne w czasie panowania Hadriana. Zawierają one biografie dwunastu Rzymian: Juliusza Cezara (kilka pierwszych rozdziałów zaginęło), Oktawiana Augusta, Tyberiusza, Kaliguli, Klaudiusza, Nerona, Galby, Othona, Witeliusza, Wespazjana, Tytusa i Domicjana. Są one ważnym źródłem, uzupełniającym relację Tacyta (która np. nie obejmuje Kaliguli, bo odpowiednie księgi Roczników Tacyta nie zachowały się). Dzieło zostało zadedykowane przyjacielowi Gaiusowi Septiciusowi Clarusowi, prefektowi gwardii pretoriańskiej. Szczególna wartość biografii polega na opisie obyczajowości cesarskiej. Każda biografia, w mniejszym bądź większym stopniu, zachowuje trójpodział. Na początku część omawiająca wydarzenia z życia cesarza (nie zawsze przestrzegająca chronologii), jego pochodzenie, sprawowane urzędy; następnie opisuje cechy charakteru i wygląd władcy (species), a w końcowych partiach śmierć, poprzedzaną zawsze znakami wróżebnymi.

Do naszych czasów zachowały się oprócz Żywotów cezarów (De vita Caesarum), fragment dzieła O słynnych mówcach i nauczycielach (De grammaticis et rhetoribus), będące częścią większej całości O sławnych mężach (De viris illustribus). Tam też znajdziemy biografie Terencjusza, Lukana i Horacego. Niektóre jego zaginione prace cytują autorzy późniejsi i Księga Suda. Pozostałe dzieła, tyczące się codziennego życia w antycznym Rzymie, polityki, krasomówstwa, antycznej nauki a nawet prostytutek, nie przetrwały do naszych czasów.

W biografii Klaudiusza Swetoniusz wspomina postać bliżej nieokreślonego Chrestosa: Iudaeos impulsore Chresto assidue tumultuantes Roma expulit („Żydów wypędził z Rzymu za to, że bezustannie wichrzyli podżegani przez jakiegoś Chrestosa”)1.

Zmarł po 122 roku n.e.

Przypisy
  1. Swetoniusz, Klaudiusz, 25
Źródła wykorzystane
  • Cytowska Maria, Literatura rzymska. Okres cesarstwa, Warszawa 1992
  • Grant Michael, Greek and Roman Historians. Information and Misinformation
  • Lewandowskiego Ignacy, Historiografia rzymska
  • Pliniusz Młodszy, Listy
  • Swetoniusz, Żywoty Cezarów, przeł. J. Niemirska – Pliszczyńska, Wrocław 1987
  • Wipszycka Ewa, Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1982

IMPERIUM ROMANUM potrzebuje Twojego wsparcia!

Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na kanałach społecznościowych, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie. Nawet najmniejsze kwoty pozwolą mi opłacić dalsze poprawki, ulepszenia na stronie oraz serwer.

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM!

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM

Dowiedz się więcej!

Wylosuj ciekawostkę i dowiedz się czegoś nowego o antycznym świecie Rzymian. Wchodząc w poniższy link zostaniesz przekierowany do losowego wpisu.

Losowa ciekawostka

Losowa ciekawostka

Odkrywaj tajemnice antycznego Rzymu!

Jeżeli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wpisami na portalu oraz odkryciami ze świata antycznego Rzymu, zapisz się do newslettera, który jest wysyłany w każdą sobotę.

Zapisz się do newslettera!

Zapisz się do newslettera

Księgarnia rzymska

Zapraszam do kupowania ciekawych książek poświęconych historii antycznego Rzymu i starożytności. Czytelnikom przysługuje rabat na wszelkie zakupy (hasło do rabatu: imperiumromanum).

Zajrzyj do księgarni

Księgarnia rzymska

Raport o błędzie

Poniższy tekst zostanie wysłany do naszych redaktorów