Rozdziały
Dynastia ta panowała od roku 27 p.n.e. do 68 n.e. Jej założycielem był Oktawian August.
Nazwę wzięła od rodów dwóch pierwszych cesarzy. Zachowywała pozory współpracy z senatem, władca tytułował się początkowo princepsem (pryncypat). Opierała się na wojsku i ekwitach, którzy często dochodzili do wielkiego znaczenia. Czasy dynastii julijsko-klaudyjskiej były okresem kształtowania się aparatu państwowego i zawodowej administracji.
Oktawian August
Gaius Iulius Caesar Octavianus (63 p.n.e. – 14 n.e.)
Syn Gajusza Oktawiana i Atii Starszej, wnuk siostry Juliusza Cezara i adoptowany testamentem syn Cezara. Pozornie nie zmienił on ustroju republikańskiego, lecz skupił w swym ręku całą faktyczną władzę, zostając pierwszym senatorem i najwyższym kapłanem.
Oktawian przeprowadził szereg reform ustrojowych. Liczbę senatorów zmniejszył do 600, ustanowił nowy cenzus majątkowy, wprowadził nowe podatki, dbał o rozbudowę Rzymu, popierał sztukę. Zreorganizował wojsko; w zarządzaniu prowincjami przeprowadził podział na prowincje cesarskie oraz senackie.
Generalnie lata panowania Oktawiana były okresem pokoju wewnętrznego i rozkwitu gospodarczego, a wojny toczyły się tylko na peryferiach.
Tyberiusz
Tiberius Claudius Nero (42 p.n.e. – 37 n.e.)
Objęcie przez niego władzy usankcjonowała specjalna uchwała senatu. Był to człowiek podejrzliwy, ale zdolny wódz i administrator. Wprowadził kontrole urzędników w prowincjach, zapobiegając nadużyciom.
Za jego panowania jego bratanek Germanik podjął szereg zwycięskich wypraw przeciw Germanom, lecz został wkrótce odwołany przez Tyberiusza do Rzymu. O nagłą śmierć Germanika, która nastąpiła w 19 roku n.e. oskarżano Tyberiusza. Ten bojąc się o swoje życie wytoczył szereg procesów o obrazę majestatu, kończących się wyrokami śmierci. Zausznikiem swym uczynił prefekta pretorianów Sejana, a od 26 mieszkał na wyspie Capri, rozkazy wydając korespondencyjnie.
Zginął roku 37 n.e. kiedy to w jego własnej sypialni udusić go mógł sam Kaligula.
Kaligula
Gaius Iulius Caesar (12 – 41 n.e.)
Początkowe lata rządów Kaliguli były roztropne i nie sygnalizowały jakiejkolwiek, diametralnej zmiany.
Jednakże w październiku 37 roku n.e. cesarz zapadł na dosyć poważną chorobę, prawdopodobnie mózgu. Gdy Kaligula powrócił do zdrowia, był już innym człowiekiem. Rozpoczął rządy bardzo okrutne, żądając dla siebie czci boskiej. Zginął zamordowany przez spiskowców.
Klaudiusz
Tiberius Claudius Drusus Nero (14 p.n.e. – 54 n.e.)
Wyniesiony na tron dzięki przypadkowi przez pretorianów. Był to człowiek o zainteresowaniach naukowych. Wykazał duże zdolności jako władca. Wzmocnił władzę cesarską, zaostrzając jednocześnie stosunki z senatem, rozszerzył biurokrację; mieszkańcom prowincji szeroko nadawał obywatelstwo rzymskie. Klaudiusz, chcąc zyskać militarną wiarygodność, podjął wyprawę do Brytanii w 43 roku. Po powrocie do Rzymu świętował tryumf w 44 n.e.
Charakterystyczna dla panowania Klaudiusza jest wzrastająca rola wyzwoleńców w sprawowaniu władzy. Cesarz, nie mając zaufania do kręgów senatorskich, główną rolę w administracji i w radzie przybocznej powierzał wyzwoleńcom. Kilku z nich; Tyberiusz Klaudiusz Narcyz, Tyberiusz Klaudiusz Polibiusz i Pallas zdobyło bardzo wpływową pozycję.
Zbudował m.in. nowy port w Ostii i akwedukt w Rzymie oraz podbił Brytanię.
Neron
Tiberius Claudius Nero Caesar Drusus (37 – 68 n.e.)
Cesarz ten rządził jako piąty z kolei i przeszedł do historii jako jeden z tyranów Rzymu.
Żądny władzy Neron, zaledwie siedemnastolatek w chwili objęcia władzy, dążył do narzucenia hellenistycznych form sprawowania władzy, nieustannie rywalizował z senatem o wpływy, w końcowym okresie panowania poddał się nawet deifikacji. Postępowanie to sprawiło, iż postrzegany był wśród arystokracji rzymskiej jako tyran.
Popełnił samobójstwo, kiedy w Hiszpanii cesarzem ogłosił się Galba w 68 roku n.e.
Drzewo genealogiczne dynastii julijsko-klaudyjskiej
Poprzednia dynastia: | Następna dynastia: |
